بارکد، که در فارسی به آن خط نماد، رمزمیله، کد میلهای و رمزینه نیز میگویند، نوعی نمایش تصویری اطلاعات بر روی سطوح است که اطلاعات آن را میتوان توسط ماشین بازخوانی کرد. بارکدهای اولیه اطلاعات را در قالب عرض و فاصله خطوط موازی چاپ شده ذخیره میکردند و به صورت یک دسته از خطوط مستقیم موازی دیده میشدند، این رمزینه ها برای اولین بار در حدود سال ۱۳۶۵ در یکی از فروشگاه های زنجیره ای آمریکا جهت چک کردن موجودی انبار به کار گرفته شد. اما امروزه بارکدها ممکن است —بسته به نوع— به شکل دو بُعدی،یک دسته نقطه، یک دسته دایره هم مرکز و یا به صورت مخفی شده در تصاویر نیز ظاهر شوند. بارکدها توسط یک پویشگر نوری که دستگاهبارکدخوان نامیده میشود بازخوانی میشوند و اگر در تصاویر مخفی شده باشند توسط نرمافزار خاصی از آن بیرون کشیده میشوند. بارکدها به صورت گستردهای در پیادهسازی سیستمهای جمعآوری خودکار اطلاعات شناسهها که سرعت و دقت ورود اطلاعات را بالا میبرند کاربرد دارند.
در حالی که پیش از این قواعد رمزگذاری بارکدها فقط اجازه نمایش اعداد را میداد به کمک نشانهگذاریهای جدید میتوان از مجموعه حروف بزرگ الفبای انگلیسی تا مجموعه کامل نویسههای ASCII و حتی بیشتر از آن را در یک بارکد گنجاند. نیاز به گنجاندن دادههای بیشتر با توجه به محدودیت اندازه بارکدهای اولیه به ظهور رمزهای ماتریسی (نوعی بارکد دوبعدی) انجامید که برخلاف بارکدهای اولیه به جای آن که از دستهای از میلههای متساوی تشکیل شده باشد جدولی متشکل از سلولهای مربع شکل است. بارکد پشتهای سازشی بین بارکد دوبعدی و بارکد میلهای است که نشانهگذاریهای قدیم بارکدهای میلهای را گرفته و در قالبی که اجازه وجود چند ردیف از بارکدهای میلهای را میدهد میگنجاند.
تاریخچه بارکد و بارکدخوان:
ایده بارکد* به وسیله نرمن جوزف وودلند و برنارسیلور به وجود آمد. در سال ۱۹۴۸ آنها از دانشگاه Drexel فارغ التحصیل شدند. آنها بعد از شنیدن اینکه رییس یک شرکت فروش مواد غذایی میخواست روال پرداخت قیمت کالا را خودکار کند این ایده را خلق کردند.
یکی از اولین طرحهای آنها این بود که از رمز مورس که چاپ شده و به صورت عمودی دراز شده است استفاده کنند که به صورت نوارهای باریک و پهن نشان داده میشود. بعدا آنها به استفاده از بارکد از نوع دایرههای هم مرکز (bulls-eye) معطوف شدند. آن دو در ۲۰ اکتبر ۱۹۴۹ اختراعشان را با عنوان «Classifying Apparatus & Method» در اختراعات آمریکا به ثبت رساندند. اختراع در ۷ اکتبر ۱۹۵۲ منتشر شد. اولین بارکد خوان در سال۱۹۵۲ ساخته شد و شامل یک لامپ ۵۰۰ واتی و یک لوله خلأ تشدیدکننده نور بود که توسط شرکت RCA برای موسیقی فیلم ساخته شده بود (به صورت نور روی فیلم نوشته میشد) دستگاه خیلی قابل استفاده نبود (دستگاه به سادگی یک نوسان نما بود، و لامپ ۵۰۰ وات تقریبا کاغذ اولین نمونه بارکد را سوزاند) و برای مصرف تولید نشد. در ۱۹۶۲ آنها اختراع را به شرکت Philco فروختند که آن شرکت نیز بعدا آن را به شرکت RCA فروخت. پیشرفت لیزر باعث شد که بارکدخوانها خیلی ارزانتر ساخته شوند و پیشرفت مدارات مجتمع (IC) رمزگشایی بارکد خوانده شده را ممکن ساخت. متاسفانه سیلور در ۱۹۶۳ در سن ۳۸ سالگی درگذشت؛ قبل از اینکه چیزی از اختراع حاصل شود. در ۱۹۷۲ یک فروشگاه در شهر Cincinnati با استفاده از یک بارکدخوان از نوع دایرههای هم مرکز (bull-eye) با کمک شرکت RCA آزمایشی را انجام داد. اما بارکدهای دایرههای هم مرکز به آسانی هنگام چاپ کثیف میشدند و خیلی موفق نبودند. در این مدت وودلند در IBM بارکد خطی را به وجود میآورد که در ۳ آوریل ۱۹۷۳ به عنوان کد محصول جهانی (Universal Product Code) انتخاب شد. در ۲۶ ژوئن ۱۹۷۴، در سوپرمارکت Marsh در ایالت Ohio شهر Troy اولین محصول فروشگاه (یک بسته آدامس) به وسیله یک دستگاه بارکدخوان فروخته شد. (این بسته آدامس حالا در موزه Smithsonian تاریخ آمریکا موجود است)
درسال ۱۹۹۲ مدال ملی تکنولوژی توسط رییسجمهور به وودلند اهدا شد.
بارکدهای دو بعدی :
QR CODE یا بارکد دو بعدی چیست ؟
QR Code یک رمزینه ماتریسی (یا بارکد دودورا [دوبُعدی]) است. میتوان آن را با پویندههای QR، تلفن همراه دوربیندار و تلفن هوشمند خواند. این بارکُد دربردارندهٔ چیدمانی از چهارگوشهای سیاه بر روی زمینهٔ سپید است. دادهٔ نهفته میتواند نوشته، نشانی وب، شماره تلفن، یا دادهٔ دیگری باشد.
ایده ساخت و اجرای این رمز، در شرکت تویوتای ژاپن و در سال ۱۹۹۴ میلادی بدست آمد. استفاده از این کد در ژاپن بسیار فراگیر است و بیشترین کاربرد را میان بارکدهای دوبُعدی دارد. “QR” کوتاه “Quick Response” (پاسخ سریع) میباشد، زیرا سازندهٔ آن میخواست کُد به گونهای باشد که درونمایه با شتاب زیاد رمزگشایی شود.
.
کدهای بینالمللی محصول یا UPC از اولین کاربردهای بارکد در شناسایی محصولات میباشد که برای اولین بار در خرده فروشیها و فروشگاههای زنجیرهای داخلی آمریکا در اوایل دهه هشتاد مورد استفاده قرار گرفت. این بینش از آن رو شکل گرفت که هزینهٔ ارزیابی دوباره محصولات به نیروی کار بسیار زیاد و همچنین زمان بسیار طولانی نیاز داشت که با به وجود آمدن بارکد زمان کنترل ورودی و خروجی به سرعت تحول یافت و پیشرفت قابل ملاحظهای یافت. برای همین شش شرکت بزرگ کمیتهای را تشکیل دادند تا برای رفع این مشکل تمهیدی بیندیشد. پس از چند ماه بی حاصل بلخره کمپانی آی بی ام موفق شد بارکدهای نوع UPC را ارئه دهد که شامل پنج نوع میشد که بجز برآوردن نیازهای آن روز آن سازمانها میتوانست به عنوان معیاری بینالمللی برای شناسایی کالاها مورد استفاده قرار بگیرد. این پنج بارکد UPC شامل بارکدهای نوع A B C D و E میشد.
جیاس۱ (GS1): یک انجمن بینالمللی غیرانتفاعی برای توسعه و وضع استانداردهای بینالمللی است.
شمارهٔ کد جیاس۱ کشورها که در بارکدها نیز بکار میرود، به منظور وضع استانداردهای هماهنگ کننده برای شناسایی محصولات کشورهای مختلف از روی بارکدهای درج شده بر روی محصولات شرکتهای مختلف است. این کار به شفافیت و کارایی عرضه و تقاضای جهانی و همچنین زنجیره ارزش منتقل شونده در سطح جهان کاربرد دارد. این کدهای سه رقمی در اول بارکدهای ۱۳ شمارهای درج شده بر روی محصولات آورده میشوند. مقر اصلی این سازمان در بروکسل بلژیک و لارنس ویل نیوجرسی آمریکا است که هم اکنون نزدیک به یکصد عضو دارد.